Succesvolle financiering

Hoe kijken bankiers naar een financierings- aanvraag?

Wanneer je plannen hebt voor nieuwe of de uitbreiding van bestaande activiteiten heb je geld nodig. Je kunt, wanneer je erover beschikt, je plannen met eigen vermogen financieren maar vaak is dat niet voldoende. Meestal kom je dan al snel uit bij een bancaire financieringsaanvraag. Wij hebben gemerkt dat het voor ondernemers vaak niet duidelijk is wanneer banken een aanvraag honoreren en wanneer juist niet. Onderstaande geeft inzicht in waar banken op letten en waar je op moet letten om een kwalitatieve financieringsaanvraag te doen.

Na het lezen van dit artikel ben je op de hoogte van …..

• hoe een bank de kredietaanvraag beoordeelt.
• hoe de gestructureerde aanpak van kredietrisico analyse binnen banken eruit ziet.

• hoe de banken de capaciteiten van het management beoordeelt.

• hoe de bank de kredietbehoefte beoordeelt en hoe hiermee wordt omgegaan.

• hoe de bank de risico vragen met betrekking tot de winst-en-verliesrekening formuleert.

• hoe de bank naar de balans kijkt.

• de kasstroom beoordeelt en hiermee een oordeel velt over de terugbetalingscapaciteit.

• hoe ondernemings- en kredietrisico’s te signaleren zijn en deze om te zetten zijn naar een gestructureerd plan.

Achtergrondinformatie

In de verleden crisis werden banken met nationale en vooral Europese maatregelen geconfronteerd die beoogden de risico’s binnen het bancaire systeem te laten afnemen. Banken dienen meer eigen vermogen aan te houden om zo minder kwetsbaar te zijn bij economische tegenwind. Dit had onder anderen als gevolg dat banken minder snel geneigd waren om bedrijfskredieten te verstrekken. Daarnaast zijn door banken maatregelen genomen om het kwaliteitsniveau van de eigen kredietportefeuille te vergroten. De banken werden dus strenger bij het verstrekken van kredieten om het kredietrisico in te perken.

Na de invoering van deze maatregelen en het opleven van de economie zijn banken weer steeds meer bereid ondernemingen die aan de aangescherpte eisen voldoen te financieren.

Banken maken bij de beoordeling van iedere kredietaanvraag een analyse om de kredietrisico’s in kaart te brengen. Deze zijn bepalend voor het toekennen of afwijzen van een aanvraag en de hoogte van de risico opslagen en hiermee de kostenpost voor jou als ondernemer.

Het onderstaande biedt inzicht op een dergelijke analyse.

Een eerste kijk van de bank op de kredietaanvraag:

De banken zullen op basis van de kredietaanvraag een eerste beoordeling doen. Deze behelst: 

• De kwaliteit van de aanvraag en met name de bedrijfs- en structuuranalyse,
• Worden risico’s voldoende gezien en belicht? Worden de maatregelen om deze te mitigeren benoemd en zijn deze valide?
• Is er voldoende diepgang op de punten die er toe doen?
• Wordt er een valide perspectief geschetst? Onderbouwd met relevante sector vooruitzichten.
• Zijn de (financiële) onderbouwingen over een tijdsvenster tussen 3 en 5 jaren geschetst en zo ja, sluiten deze aan bij de eerder genoemde punten?
• Wordt er in rendement gedacht?

Wanneer de aanvraag aan bovenstaande punten voldoet zal het kredietrisico worden beoordeeld.  

Kredietrisico

Definitie kredietrisico voor banken

Kredietrisico is het risico dat de bank heeft als een klant niet in staat is aan de overeengekomen voorwaarden van een contract te voldoen, oftewel in default is.

Wanneer is de klant in default?

Dit treedt op als de klant meer dan 90 dagen te laat met zijn verlichting is of de bank verwacht dat het onwaarschijnlijk is dat de klant aan zijn kredietverplichtingen kan voldoen.

Welke variabelen gebruiken banken om het verwachte kredietrisico te voorspellen?

• Expected loss wordt gebruikt om het verwachte risico in uitzettingen aan individuele klanten te voorspellen.
• Probability of Default wordt gebruikt om de kans op default binnen één jaar te bepalen. De onderneming en haar cijfers worden door een rating model gehaald. Hieruit komt een rating voort. Het model wordt jaarlijks aangepast op basis van daadwerkelijke defaults in het afgelopen jaar.
• Uniform Counterparty Rating is een analyse over kwalitatieve en kwantitatieve aspecten van een onderneming.

Het model risk drivers bestaat uit: kwalitatieve vragen, bedrijfstak score en financiële risico’s.

• Kwalitatieve vragen beogen inzicht in: het afnemersrisico, track record, continuïteit management en het aantal jaren in business.
• De bedrijfsscore schept uit 80 verschillende peer groups en wordt 2x per jaar vastgesteld. De belangrijke factoren zijn: Rentabiliteit Verwachting op de korte termijn, de conjunctuurgevoeligheid en de risk management ervaringen.
• Het financiële risico wordt middels de Loss Given Default en Exposure at Default bepaalt. De LGD verschaft inzicht in het verwachte verlies voor de bank. De EaD bepaalt het verwachte uitstaande obligo op het moment van het verlies.

Het te verwachten verlies bepaalt de hoogte van de risicokosten voor de klant. Hoe hoger het risico des te hoger de opslag.

Hoe ziet de aanpak van de bank eruit?

 Stap 1: Credit base / Extended credit base

Waarop en op wie richt zich de analyse?

Creditbase – directe leningnemer

De partij die de bank juridisch kan aanspreken op terugbetaling.

Extended credit base – alle gelieerde partijen binnen een groep

Alle partijen die financieel gezond moeten blijven gedurende de looptijd van de financiering.

De bepaling van de financiële kracht

In eerste instantie wordt de financiële kracht van de hele groep bekeken. Hiervoor worden de geconsolideerde cijfers gebruikt. Wanneer een onderdeel zich buiten de groep bevindt zal aanvullende informatie opgevraagd worden. Indien hier geen cijfers te overleggen zijn zal zich de bankier een beeld door middel van kwalitatieve vragen aan de ondernemer vormen.

Na deze stap zal bepaald worden of de financiering voor een sterk of zwak onderdeel van de groep is en wordt de financiële kracht van CB en ECB vergeleken. De mate van het verschil is een eerste indicator voor het groepsstructuur risico. Met dat laatste wordt bedoeld dat er een potentieel risico is dat krediet wordt gebruikt voor andere dan in de financieringsovereenkomst overeengekomen doeleinden (lees: ander groepsonderdeel).

Stap 2: Ondernemingsanalyse & Ondernemingsrisico’s

De belangrijkste vragen met betrekking tot de ondernemingsanalyse en -risico’s zij:

• Wat / wie zijn de activiteiten, producten, afnemers?
  • Is er informatie per segment nodig? Uitsplitsing EBIT(DA)
• Wat is het achterliggende bedrijfsmodel en exploitatiecyclus?
• Wat zijn de ondernemingsrisico’s: door welke factoren kan het cash genererend vermogen onder druk komen te staan?

De kwaliteiten van de ondernemer maakt een belangrijk deel uit bij de ondernemingsanalyse. Een potentieel goede ondernemer beschikt over een aantal kwaliteiten die een succesvolle bedrijfsvoering waarschijnlijk maakt en die uit de volgende onderdelen bestaan:

• Visie: ontwikkelen, vertalen en uitdragen.
• Persoonlijkheid.
• Leiderschap.
• Open communicatie met oog voor de ander.
• Drive: met hart en ziel gericht op resultaat.
• Ondernemend: kansen zien en verzilveren.

Stap 3: Financierings- en kredietbehoefte

De bedrijfskrediet ziet over het algemeen toe op vier categorieën:

• Onroerend goed
• Productiemiddelen
• Werkkapitaal
• Herfinanciering

De financieringsbehoefte zal niet alleen aan de hand van enkel de activa getoetst worden maar voornamelijk aan de cashflow. Concreet: Hoe verdient de investering waarvoor de financiering is gebruikt zich terug? Worden er voldoende middelen genereert om de verplichtingen uit financiering te voldoen?

Stap 4: Financiële analyse & financiële risico’s.

Risicovragen

• Wat is het impact van het management en de externe factoren op bruto en EBIT marges?
• Is er beheersing op de salarissen en andere bedrijfskosten?
• Voorzieningen – wat is de impact op het bedrijfsprofiel van de klant?
• Zijn er significante verplichtingen buiten de balans (leasing etc.)?
• Is het bedrijf efficiënt genoeg in verhouding tot de financieringsstructuur?
• Is er een juiste balans tussen dividenduitkeringen en de ingehouden winst (lees: keert de onderneming meer aan haar aandeelhouders uit dan dat zij verdient)?

Om creatief boekhouden te ontdekken hebben bankiers extra aandacht voor de volgende posten:

• Voorraden.
• Onderhanden werk.
• Afschrijvingen.
• Voorzieningen.
• Buitengewone posten.

Creatief boekhouden betekent dat de onderneming door middel van boekhoudkundige trucs de verantwoorde cijfers anders (beter) presenteert dan dat ze in werkelijkheid zijn. De bovenstaande posten lenen zich hier voor.

De balans als geheel en de inzet van activa

Een balans is een momentopname van bezittingen en schulden van een onderneming. Het toont boekhoudkundige waardes van bezittingen en hoe deze zijn gefinancierd. Deze gegevens laten een beeld zien van de toekomstige cash in en cash out.

De balans geeft volgens bankiers geen of onvolledig inzicht in de waarde van de onderneming en activa, het verliesrisico of de terugbetalingscapaciteit.

Hiervoor is het belangrijk om te begrijpen dat de gepresenteerde waarde van de activa niet de werkelijke maar de boekhoudkundige waarde vertegenwoordigt. Bijvoorbeeld kan er een machine gekocht zijn die volgens de wettelijke regels wordt afgeschreven maar daadwerkelijk een vaste waarde vertegenwoordigt met als gevolg dat de waardering van de balans lager is dan de werkelijke waarde.

Risico Vragen met betrekking tot de inzet van activa zijn:

• Is de activa in staat om duurzaam winst te genereren?
• Vertegenwoordigt de activa een duurzame waarde ongeacht de resultaten van de onderneming?
• Kan de activa op korte termijn liquide gemaakt worden?

Risico Vragen met betrekking tot de passiva zijn:

• Is er een kapitaalbuffer voor onverwachte verliezen?
• Is de looptijd van de schuld in lijn met de cash genererende activa? Wil zeggen: is de looptijd van de schuld in eenklank met het verdienvermogen van de activa? Bijvoorbeeld: je koopt een machine met een levensduur van 3 jaar en je hebt deze gefinancierd met een lening met een looptijd van 10 jaar. Je betaalt in casu 7 jaren aflossing en rente en hebt hier geen bezitting tegenover staan die benodigde kasstroom genereert. Er is in voorbeeld duidelijk sprake van een mismatch en derhalve een risico. Wanneer je het voorbeeld zou omdraaien is er sprake van een voordeel maar kan ook betekenen dat er sprake is van een te ‘strakke’ financiering.

Een algemeen risico zijn de zogenoemde “Niet uit de balans blijkende verplichtingen”. Zoals de beschrijving reeds impliceert gaat het hierbij om verplichtingen die een onderneming is aangegaan en die niet op de balans zijn gewaardeerd. Denk hierbij aan lease of huurverplichtingen maar ook aan: garanties, Letters of Credit, Borgstellingen of terugkoopverplichtingen.

Kasstromen

De kern van de kredietrisico analyse is vast te stellen of een onderneming in staat is voldoende operationele cash te genereren om haar financieringslasten terug te kunnen betalen.

In het verleden werd door banken nog relatief simpel naar de kasstroom gekeken. Bijvoorbeeld op de volgende wijze: Nettowinst + afschrijvingen = cash.

Banken kijken tegenwoordig naar de pijlers van een succesvolle onderneming en de hieruit voortvloeiende cash drivers.

De cash uit deze drivers levert de meest duurzame operationele kasstroom. De cash drivers verschaffen samen inzicht in de verschillende kasstromen van een onderneming. Let wel: dit is geen optelsom.

Hoe bewaken banken na kredietverstrekking haar zekerheden?

Na de kredietverstrekking gebruiken banken een aantal monitoring tools om de terugbetaalcapaciteit te bewaken. Uiteraard wordt er een periodiek check op basis van aangeleverde cijfers uitgevoerd. Maar er wordt steeds meer ingezet op vroegtijdige signalering van een verslechtering van de omstandigheden.

Signalen van een verslechtering

• Ongecontroleerde groei.
• Negatieve externe signalen.
• Overschrijding van de kredietlimiet.
• Constant volledige benutting van de kredietlimiet.
• Verandering adviseur of accountant.
• Kwaliteit financiële verslaglegging.
• Stornering en te late betalingen.
• Beslagleggingen en niet nakomen van beheersvoorwaarden.

Oorzaken kunnen zijn:

• Het ontbreken van een helder en consistent beleid.
• Een zwakker informatievoorziening.
• Gebrek aan management kwaliteiten, c.q. vertrek van management.
• Egotripping, onbalans in het bestuur – vaak tussen algemeen en financieel adviseur.
• Creatief boekhouden.
• Teruglopende winstcijfers en liquiditeitsspanningen.
• Financiële noodverbanden.
• Geen juiste scenario analyse.
• Financieringsstructuur – te veel vreemd vermogen.
• Gebrekkige cashflow en onvoldoende zekerheden.

Bankiers zijn erop getraind in een vroeg stadium de signalen te herkennen om escalatie te voorkomen en de risico’s te beperken. Steeds vaker wordt de samenwerking met financiële dienstverleners zoals accountants, boekhouders en adviseurs gezocht. 

Faalfactoren

Een vaak gehoorde reden bij faillissementen is dat deze voornamelijk voortkomen uit een zwak bestuur. Banken definiëren een aantal faalfactoren.

Het zwakke bestuur kent vier faalfactoren:

• Een te snelle groei door extern gefinancierde overnames.
• Een riskant financieel beleid.
• Een te laat of niet goed doorgevoerde reorganisatie.
• Een gebrek aan interne controles.

Samengevat

We hopen met bovenstaande een beeld te geven van hoe banken een financieringsaanvraag zien. Hierbij merken wij op dat dit een globaal beeld schetst en dat iedere bank eigen voorwaarden en analyses hanteert. Maar altijd geldt:

• Zorg voor juiste en volledige documentatie.
• Onderbouw deze informatie met cijfers uit het verleden, de toekomst en de markt (vooruitzichten).
• Kijk goed naar je assets. Welke zekerheden kun je meebrengen?
• Maak de risico’s goed inzichtelijk en laat blijken dat je deze  in de hand hebt.
• Wat zijn de sterktes van de onderneming en hoe ga je die benutten? 
• Misschien nog wel belangrijker: wat zijn de zwaktes en hoe ga je deze tackelen?

Over het algemeen kun je stellen dat bankiers graag meewerken aan een goed plan. Zorg voor een goede voorbereiding en geef banken de handvatten om je onderneming te financieren.